Balans is een van de gemakkelijkere Elementen van compositie te zien, en je zult snel ontdekken of je natuurlijke neiging naar een perfect evenwichtige of symmetrische compositie of een ongebalanceerde, asymmetrische compositie. Het is niet zo dat het ene beter is dan het andere, maar wat je ook kiest als onderliggende component van je compositie heeft invloed op het algehele gevoel van het voltooide schilderij. Symmetrisch heeft de neiging om rustiger en asymmetrisch levendiger aan te voelen.
We gebruiken het beroemde schilderij van Mona Lisa om de rol van balans in een schilderij te illustreren, want terwijl het is meestal een uitgebalanceerde compositie, de positionering van de figuur is iets uit het midden, of uit balans.
Symmetrische balans creëert harmonie
Het gezicht in een portret is meestal de brandpunt, en dit schilderij is geen uitzondering. We zien het gezicht rechtdoor en er is balans gecreëerd omdat we gelijke delen van het gezicht aan weerszijden van de neus zien. (Als het gezicht schuin had gestaan, zouden we meer van de ene kant van het gezicht zien dan van de andere.) Maar als je een lijn trekt in het midden van het gezicht, zul je merken dat het niet in het midden van het canvas is gepositioneerd, maar een beetje naar de links. De balans wordt dus enigszins ondermijnd, maar zonder goed te kijken is het moeilijk om precies de vinger te leggen op de reden waarom. Maar de compositie zorgt ervoor dat het gezicht uit het schilderij opdoemt naar de kijker toe, waardoor het meer impact krijgt.
Bekijk de achtergrond en analyseer de dominante kleuren. Je zult zien dat het horizontale banden vormt, die ik in het rood op de foto heb weergegeven. De variërende breedtes van deze banden voegen visueel belang toe aan de compositie, het is een verandering van ritme, maar het is zachtaardig. Een subtiel effect van de afnemende breedte van de banden naar boven toe versterkt het effect van perspectief op de achtergrond.
Kijk nu naar de bands in termen van de negatieve ruimte rond het hoofd. Hoe groot is elk en is het aan beide zijden van de figuur gelijk? In de negatieve ruimte rond haar schouders zit bijvoorbeeld meer aan de linkerkant dan aan de rechterkant. Wat op het eerste gezicht evenwichtig lijkt, is dat niet helemaal.
Lagen van balans in een schilderij
Er zijn verschillende andere balanslagen naast die van Leonardo da Vinci op de achtergrond van zijn Mona Lisa schilderen. Zoek naar sterke lijnen en vormen, herhalingen en echo's. De plekken waar een bepaalde kleur is gebruikt, evenals licht en schaduw.
Op de foto hierboven heb ik de plaatsen gemarkeerd waar ik sterke diagonale lijnen zie. Er zijn er drie op de figuur, te beginnen met de handen en onderarmen, waar de lichtere tinten van de huid en de highlights op de stof afsteken tegen de donkere kleuren van haar jurk. Daarboven de lijnen gevormd door de bovenrand van haar kledingstuk, en daarboven de lijnen waar de lichte toon op haar kin de donkere schaduwen eronder ontmoet.
Kijk eens waar deze drie reeksen lijnen elkaar kruisen, hoe een ervan is uitgelijnd met haar neus (die niet in het midden is geplaatst, zoals ik eerder genoemd), en hoe de andere twee zijn uitgelijnd rechts van het midden van haar gezicht, maar in feite dichter bij het midden van de canvas. Deze niet helemaal symmetrische evenwicht voegt een subtiel onbehagen toe aan de compositie, een van die moeilijk te doorgronden mysterieuze eigenschappen van dit schilderij. Daarnaast is de combinatie van de twee vormen van evenwicht, de op de vorige pagina genoemde horizontale banden die het oog met perspectief naar boven trekken, en de diagonale banden die het oog terug naar beneden en naar het midden trekken, werken samen om het oog rond het schilderij te laten dwalen, in plaats van het van het schilderij af te laten lopen. rand.
Een andere laag van balans zit in het licht en donker van de achtergrond, die diagonalen creëren die ons oog in de verte leiden. Merk op hoe de componenten van de compositie van verre afstand aan de linkerkant onder een hoek staan, terwijl ze aan de rechterkant horizontaal zijn. Vergelijk nu de kleuren die in beide delen van het schilderij zijn gebruikt. Qua kleur en toon lijken ze behoorlijk op elkaar, wat het gevoel van balans verbetert. Maar qua patroon zijn ze dat niet, wat een gevoel van onbalans of onbehagen toevoegt. Het is niet per ongeluk door de kunstenaar gedaan, het was een bewuste compositorische keuze.
Kijk nu eens naar het schilderij met het woord 'cirkel' in gedachten. Hoe worden volledige cirkels en halve cirkels of rondingen gerangschikt om het oog te leiden? De voor de hand liggende zijn het ovaal van haar gezicht, de halve cirkels van haar voorhoofd tegen de haarlijn en de bovenkant van haar haar tegen de lucht. Maar ze zitten ook in de plooien van de stof langs haar armen, de positie van de vingers van haar linkerhand, de toppen van haar ogen. Hoe meer je kijkt, hoe meer je ziet. Om de impact hiervan op de compositie te analyseren, doe a miniatuur van de bochten, een kaart van wat er aan de hand is.
