De meeste grootouders vinden het ondenkbaar dat ze hun kleinkinderen niet kunnen zien. In werkelijkheid hebben echter duizenden grootouders te maken gehad met het verlies van hun bezoekrecht. Sommigen hebben met succes onderhandeld, zowel in als buiten de rechtbank, voor het recht om hun kleinkinderen te zien, maar anderen hebben moeten leren leven met het verlies van contact.
Het idee van de rechten van grootouders is een relatief nieuw concept. Een blik op de geschiedenis van de rechten van grootouders laat zien dat de eerste wetten pas in de jaren zestig werden aangenomen. Dertig jaar later bood elke staat een manier voor grootouders om contact op te nemen met hun kleinkinderen, hoewel er grote verschillen waren in de staatsstatuten.
Wetten over de rechten van grootouders
Hoewel een uniforme wet voor elk van de Verenigde Staten de zaken veel eenvoudiger zou maken, is dat niet gebeurd en het is ook onwaarschijnlijk dat dit in de nabije toekomst zal gebeuren. Familiezaken behoren tot de zaken die aan de staten worden overgelaten om te beslissen.
Staatsstatuten kunnen worden geclassificeerd als toegeeflijk of beperkend, maar dat is een beetje een te grote vereenvoudiging. Het is misschien beter om te denken dat ze ergens op een continuüm vallen. En naast staatsrecht kijken rechters ook naar jurisprudentie, dat wil zeggen de uitspraken van rechters in vergelijkbare zaken.
De zaak van het Hooggerechtshof die betrekking heeft op de rechten van grootouders in Troxel v. Granville. Deze zaak betrof een statuut van de staat Washington over het recht van derden om omgang met kinderen te zoeken. Het Hooggerechtshof oordeelde dat het statuut te ruim was, omdat het alleen vereiste dat dergelijke bezoeken in het belang van de kinderen waren. Over het algemeen oordeelde de rechtbank dat het statuut het recht van een ouder schond om beslissingen te nemen over de zorg voor, het gezag over en het toezicht op kinderen. Hoewel de wet grootouders niet specifiek vermeldt, zijn grootouders de derde partijen die het vaakst aangifte doen voor contact met kinderen.
Na deze uitspraak van het Hooggerechtshof werd de grondwettigheid van hun wetten bij veel staten aangevochten voor de rechtbank. Zie deze post-Troxel-zaken om te zien hoe sommige van deze zaken uitkwamen.
Andere remedies
Wetten die de rechten van grootouders regelen, worden voortdurend herzien en het Hooggerechtshof zou ervoor kunnen kiezen om een andere zaak over dit onderwerp te behandelen. In 2012 weigerde de rechtbank echter om de Alabama-zaak van E.R.G. v. E.H.G., hoewel vijf andere staten zich bij de rechtszaak voegden. Het pak verwees naar een "gapende splitsing tussen staten", aangezien elke staat probeert te achterhalen wat de Troxel-beslissing vereist.
Voorvechters van de rechten van grootouders hopen nog steeds op meer duidelijkheid van de hoogste rechtbank in het land. In de tussentijd moeten grootouders wiens toegang tot hun kleinkinderen is beperkt, alle mogelijke wegen overwegen voordat ze een rechtszaak aanspannen. Naast familieleden die zelf tot overeenstemming proberen te komen, is mediation een andere mogelijkheid om verdeeldheid in een rechtszaak te voorkomen.
Kans op succes met een rechtszaak
Als er geen andere remedie wordt gevonden, moeten grootouders zich bewust zijn van hun kansen op succes voordat ze een rechtszaak beginnen. Succes is waarschijnlijker als de grootouders hun relatie met hun kleinkind hebben gedocumenteerd. Dergelijke documentatie is een goede stap voor grootouders om te overwegen om hun rechten te vrijwaren. Er zijn echter nog andere factoren waar de rechtbank rekening mee zal houden.
Ten eerste, hebben de grootouders alle bezoek geweigerd, of is hun toegang tot kleinkinderen slechts beperkt? Als alle bezoek is geweigerd, hebben de grootouders een betere zaak. In staten met strenge statuten kunnen grootouders inderdaad geen rechtszaak aanspannen als ze hun kleinkinderen mogen zien, zelfs als het bezoek zeer zeldzaam is.
Ten tweede, wat is de gezinssituatie van de kinderen in het geschil? Als het gezin intact is - niet beïnvloed door overlijden of echtscheiding - hebben grootouders een zwakkere claim, of mogelijk helemaal geen claim. Grootouders van buiten het huwelijk geboren kinderen kunnen het ook moeilijker hebben, omdat het vaderschap moet worden vastgesteld voordat de rechtszaak kan worden voortgezet. Adoptie kan ook de rechten van grootouders beëindigen, net zoals het de ouderlijke rechten beëindigt, tenzij de adoptief partijen zijn stiefouders of andere grootouders, in welk geval de rechten van grootouders de adoptie kunnen overleven.
Ten derde, hebben de grootouders als voogdijouders gediend of in de rol van ouders gediend? Als grootouders voor kinderopvang hebben gezorgd, kinderen naar doktersbezoek hebben gebracht of anderszins rollen hebben vervuld die normaal gesproken door ouders worden vervuld, worden de rechten van de grootouders over het algemeen versterkt.
De Best Interest Test en de Harm Standard
Bij alle rechtszaken voor de rechten van grootouders gaat het om de vraag of bezoeken aan grootouders in het belang van de kinderen zijn. Grootouders moeten over het algemeen bewijzen dat hun bezoeken niet schadelijk zijn voor de betrokken kinderen. Dit is niet zo eenvoudig als het op het eerste gezicht lijkt, aangezien sommige rechters van mening zijn dat het negeren van ouderlijke beslissingen een destabiliserend effect kan hebben op het gezin.
Sommige staten leggen de lat nog hoger met de schadenorm. In deze staten moeten grootouders bewijzen dat een weigering van bezoek het kind daadwerkelijk zal schaden. De grootouders die in deze staten de meeste kans maken om te winnen, zijn degenen die een uitzonderlijk hechte, ondersteunende relatie met kleinkinderen hebben gehad. De schadenorm kan worden gezien als een straf voor grootouders in andere omstandigheden, ook al waren die andere omstandigheden mogelijk buiten de macht van de grootouders. Grootouders die bijvoorbeeld het contact met kleinkinderen hebben verloren toen de kinderen nog heel jong waren, zullen moeite hebben met de schadenorm, omdat de kinderen zich hun grootouders misschien niet eens herinneren.
Speciale zorgen voor verzorgende grootouders
De rechten van grootouders zijn van het grootste belang wanneer grootouders als ouders hebben gediend, zelfs in een tijdelijke hoedanigheid, omdat het verlies van de relatie gewoonlijk aan beide kanten meer leed veroorzaakt. Grootouders die hun kleinkinderen opvoeden, moeten overwegen om een vorm van wettelijke voogdij te zoeken. Anders lopen ze de kans dat de kinderen worden teruggegeven aan hun ouder of ouders, die dan kunnen besluiten de relatie van de grootouders met hun kleinkinderen te verbreken.
Zelfs grootouders die de voogdij over hun kleinkinderen hebben, zijn kwetsbaar voor rechtszaken door ouders die hun kinderen willen terugvorderen kinderen, maar een wettelijke regeling maakt het waarschijnlijker dat grootouders enige vorm van toegang tot hun kleinkinderen behouden.
Grootouders worden meestal in de ouderrol gezet door: ouders die in de gevangenis zitten, problemen hebben met middelenmisbruik of anderszins onstabiel zijn. Grootouders moeten zich ervan bewust zijn dat ouders in dergelijke gezinnen meer kans hebben dan stabielere gezinnen om van gedachten te veranderen over kinderopvang en voogdij.
Argumenten voor en tegen de rechten van grootouders
Voorstanders van het versterken van de rechten van grootouders noemen meestal het stabiliserende effect van grootouders in het leven van kleinkinderen en het trauma dat het afbreken van die relatie kan veroorzaken. Ze noemen ook de verscheidenheid aan gezinsconfiguraties die mogelijk zijn in de moderne samenleving en de misvatting om aan te nemen dat het kerngezin altijd de beste omgeving is om kinderen op te voeden. Dit was een van de punten die John Paul Stevens, rechter van het Hooggerechtshof, naar voren bracht in zijn dissidentie in de Troxel-zaak. Stevens pleitte tegen een one-size-fits-all-uitspraak en verwees naar de 'bijna oneindige verscheidenheid aan familierelaties die onze steeds veranderende samenleving doordringen'.
Degenen die tegen het versterken van de rechten van grootouders zijn, stellen dat het recht van ouders om beslissingen te nemen over hun eigen kinderen niet in gevaar mag worden gebracht. Zoals vermeld in de meerderheidsopinie in de Troxel-zaak, als ouders fit zijn, "zal er normaal gesproken geen reden zijn voor de staat om zichzelf te injecteren in de privésfeer van het gezin." Tegenstanders van de rechten van grootouders beweren ook dat, net zoals sommige ouders geen goede ouders zijn, sommige grootouders zijn geen goede grootouders, vooral als ze familieconflicten aanwakkeren zonder enig bewijs dat de ouders dat niet zijn fit.
De rechtszaal vermijden
Kortom, hoewel het voor veel grootouders moeilijk is om hun rol als iets anders te zien dan legitiem en zelfs geheiligd, de rechten van de ouders overtreffen de rechten van de grootouders, tenzij de ouders kunnen worden bewezen ongeschikt. Daarom bieden veel rechtszaken voor de rechten van grootouders ingewikkelde juridische problemen en kunnen ze het beste worden vermeden. Als persoonlijke onderhandeling of juridische bemiddeling het conflict kan oplossen, kunnen dergelijke kwesties het beste buiten de rechtbanken worden gehouden. Degenen die de rechtbank willen vermijden, moeten deze zes stappen overwegen voor vervreemde grootouders.
