Zaprojektowanie budynku czy pomnika jest wystarczająco trudne. Co się dzieje, gdy praca zawiera również słowa? Nagle uwaga przesuwa się z wizualnej na werbalną, gdy artysta i architekt zadręczają się typografią – czyniąc język widocznym. Słowa, cytaty oraz listy nazwisk i dat muszą przekazywać informacje i najlepiej płynnie płynąć z projektem. Miejmy nadzieję, że słowa będą również historycznie dokładne.
Jak architekci radzą sobie z wyzwaniem? Czy słowa, które mają być wpisane, mają wpływ na ogólny projekt? A może wymagania projektu zmieniają tekst? Oto kilka przykładów tego wyzwania projektowego.
Pomnik Franklina Delano Roosevelta:
Pomnik z 1997 roku poświęcony życiu, czasom i słowom 32. prezydenta Ameryki zawiera ponad 20 cytatów w swoim projekcie. Od 15 marca 1941 r. za siedzącym FDR i jego psem Falą wyryte są w kamieniu słowa: „Oni (którzy) dążą do ustanowienia systemów rządów opartych na reżimie wszystkich istot ludzkich przez garstkę indywidualnych władców... nazywają to nowym porządkiem. To nie jest nowe i nie jest porządkiem.”
Napisy w Pomniku Narodowym Martina Luthera Kinga Jr.:
Według niektórych krytyków architekt dr Ed Jackson Jr. popełnił błąd, pomagając zaprojektować Pomnik Narodowy Martina Luthera Kinga Jr. w Waszyngtonie. Pamiątka 2011 zawierała słowa z kazania doktora Kinga z 1968 roku znanego jako Główny instynkt bębna. Pod koniec tego porywającego kazania King powiedział:
„Tak, jeśli chcesz powiedzieć, że byłem perkusistą, powiedz, że byłem perkusistą dla sprawiedliwości. (Amen) Powiedz, że byłem perkusistą pokoju. (Tak) Byłem głównym perkusistą sprawiedliwości. A wszystkie inne płytkie rzeczy nie będą miały znaczenia. (Amen!)."
Nie były to jednak słowa wyryte na jednej stronie posągu doktora Kinga. Architekt zgodził się na skrócenie cytatu, tak aby zmieścił się w miejscu przydzielonym przez rzeźbiarza. Słowa doktora Kinga stały się: „Byłem głównym perkusistą sprawiedliwości, pokoju i prawości”.
Poetka Maya Angelou, członkini Rady Historyków ds. Miejsca Pamięci, wyraziła oburzenie. Zapytała, dlaczego słowa zabitego przywódcy praw obywatelskich zostały sparafrazowane. Inni krytycy przyłączyli się do niej, mówiąc, że skrócony cytat zmienia jego znaczenie i sprawia, że Martin Luther King wydaje się arogancki.
Dr Jackson twierdził, że zaprojektowanie pięknego pomnika wymagało skrócenia niektórych słów Kinga. Dla niego estetyka przebiła autentyczność.
Po pewnym oporze urzędnicy ostatecznie postanowili usunąć nieścisłości historyczne z Miejsca Pamięci. National Park Service poprosił rzeźbiarza Lei Yixina o naprawienie spornego cytatu.
Napisy w Pomniku Jeffersona:
Architekci John Russell Pope, Daniel P. Higgins i Otto R. Eggers stanął przed wyzwaniem projektowym podobnym do MLK Memorial. Jak w przypadku Jeffersona Memorial z lat czterdziestych XX wieku, pod jedną kopułą można by sprawiedliwie reprezentować płodne pisma Thomasa Jeffersona? Podobnie jak architekci innych pomników, zdecydowali się edytować słynne cytaty z Jeffersona.
Panel 3 Jefferson Memorial brzmi: „Handel między panem a niewolnikiem to despotyzm”. Ale według Thomas Jefferson Foundation na Monticello.org, Jefferson napisał: „Cały handel między panem a niewolnikiem jest nieustannym ćwiczeniem najbardziej hałaśliwych namiętności, najbardziej nieustannego despotyzmu z jednej strony i poniżających uległości z inny."
Rzeczywiście, niektóre inskrypcje wyryte w kamieniu w Jefferson Memorial to kompozyty utworzone przez łączenie różnych dokumentów.
Napisy w pomniku Lincolna:
Kiedy architekt Henry Bacon zaprojektował w 1922 r. Lincoln Memorial w Waszyngtonie, połączył mamuta 19-metrowa statua Chestera Frencha z historycznie dokładnymi inskrypcjami przemówień napisanych przez Lincolna. Wyobraź sobie jednak, że Bacon poszedł na skróty. Co by się stało, gdyby słynne słowa Lincolna „Złośliwe wobec nikogo, z dobroczynnością dla wszystkich” stałyby się „Złośliwe… dla wszystkich”? Czy skrócona wersja zmieni nasze postrzeganie Abrahama Lincolna?
Na przeciwległej ścianie Miejsca Pamięci znajduje się cały, niezredagowany tekst Adresu Gettysburga Lincolna. Gdyby architekt chciał zaoszczędzić miejsce na ścianach, mógłby skrócić mowę do: „że ten naród pod Bóg będzie miał nowe narodziny wolności – i ten rząd ludu, przez lud, dla ludu, będzie… nie."
Jaką historię mógłby opowiedzieć poprawiony cytat o wielkim przywódcy?
Napisy w budynku Sądu Najwyższego USA:
Przypuśćmy, że architekt Cass Gilbert miał mało miejsca, kiedy projektował budynek Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych w 1935 roku. Wyobraź sobie, że chciałby uniknąć słownej równowagi i metafor skali. Czy nie mógł po prostu usunąć słowa „równi” z „równej sprawiedliwości pod prawem”? Czy znaczenie zmienia się po prostu mówiąc „Sprawiedliwość pod prawem”?
Napisy w Miejscu Pamięci Narodowej 11 września:
Budowa National 9/11 Memorial w Nowym Jorku zajęła prawie dekadę. Projekt mógłby zostać ukończony szybciej, gdyby architekci Michael Arad i Peter Walker nie spędzili tak długo na ułożeniu prawie 3000 nazwisk wokół balustrady fontanny. Czy mogli pominąć kilka? Czy redakcja zmieniłaby znaczenie i oddziaływanie pomnika?
Napisy w Pomniku Weteranów Wojny w Wietnamie:
Maya Lin, projektantka Pomnika Weteranów Wojny w Wietnamie, uważała, że polityka przyćmiła weteranów, ich służbę i życie. Zachowała elegancką prostotę projektu pomnika, aby uwaga mogła skupić się na nazwiskach zmarłych mężczyzn i kobiet. Ponad pięćdziesiąt osiem tysięcy nazwisk jest ułożonych w porządku chronologicznym ich śmierci lub statusu MIA z konfliktu wietnamskiego. Wysokość kamienia powoli podnosi się i opada, podobnie jak każda historia konfliktu. Na początku niewielu umiera. Potem eskalacja. Następnie wycofanie. Historia konfliktu w Wietnamie jest wdzięcznie i wizualnie opowiedziana w kamieniu, w którym jest wystarczająco dużo miejsca dla każdego żołnierza obywatela.
Pytania do projektantów:
Czy poetka Maya Angelo miała rację, potępiając architekta Eda Jacksona juniora? A może architekci i artyści mają prawo zmieniać sformułowania w dokumentach historycznych? Jak ważne są słowa pisane w języku architektury? Niektórzy twierdzą, że architekci, którzy nie potrafią wyrazić słowami, mogą również nie rozumieć projektu.
