Możemy nigdy nie wiedzieć, kim była Mona Lisa ani do czego się uśmiecha, ale mamy pewne pojęcie o tym, jak Leonardo da Vinci stworzył ponury nastrój i zadymione kolory, które dodają jej uroku.
Powierzchnie, na których malował i farby, których używał
Leonardo malował na różnych powierzchniach. Czasami używał mokrego tynku, czasami malował na suchym kamiennym murze. Zwykle używał ręcznie robionych farb olejnych, z zagruntowanych pigmentów. W późniejszym życiu używał tempury z białek i pracował na płótnie, desce lub ponownie na kamieniu (jeśli malował mural).
Jak da Vinci wykorzystał podobrazia do stworzenia nastroju?
Gdy zaczął malować, Leonardo najpierw stworzył szczegółowy podobrazia w neutralnym szarym lub brązowym, następnie nakładaj swoje kolory warstwa po warstwie transparentnej szkliwa na górze — przy użyciu ograniczonego zakresu tonów. Część podobrazia przebijała się przez warstwy, subtelnie pomagając w tworzeniu formy. Tworzenie kolorów przez nakładanie glazury nadaje również obrazowi głębię, której nie można uzyskać, stosując zmieszany kolor na palecie.
Według biografa Leonarda da Vinci, Waltera Isaacsona, ta metoda „pozwoliła mu również wytworzyć świetliste tony. Światło przechodziło przez warstwy i odbijało się z powrotem od podkładu, sprawiając wrażenie, jakby światło emanowało z samych postaci i przedmiotów”.
Paleta kolorów Leonarda
Na jego palecie były stonowane, ziemiste brązy, zielenie i błękity w wąskim zakresie tonalnym. Pomogło to nadać elementom obrazu poczucie jedności. Nie ma dla niego intensywnych kolorów ani kontrastów, więc nie ma jaskrawej czerwieni dla ust Mony ani błękitu dla jej oczu (choć to nie wyjaśnia, dlaczego nie ma brwi!).
Wykorzystanie cieni i światła w obrazach da Vinci
Leonardo był mistrzem „światłocień”, włoskiego terminu oznaczającego „jasny/ciemny”. Ta technika wykorzystuje kontrasty światła i cień „jako technika modelowania mająca na celu osiągnięcie iluzji plastyczności i trójwymiarowej objętości”, według Isaacsona. „Wersja tej techniki Leonardo polegała na różnicowaniu ciemności koloru poprzez dodawanie czarnych pigmentów, zamiast nadawania mu bardziej nasyconego lub bogatszego odcienia”.
Sfumato
Delikatne, delikatne oświetlenie było kluczowe dla jego obrazów. Rysy twarzy nie były mocno zdefiniowane ani obrysowane, ale wyrażane przez miękkie, mieszane wariacje tonu i koloru. Im dalej od punktu skupienia obrazu, tym ciemniej i więcej monochromatyczny cienie stają się.
Pionierska technika Leonarda zmiękczania kolorów i krawędzi ciemnymi glazurami jest znana jako sfuma, z włoskiego fumo, co oznacza dym. To tak, jakby wszystkie krawędzie zostały zasłonięte mgiełką przezroczystych cieni lub dymem. Według Isaacsona ta technika „rozmycia konturów i krawędzi… jest sposobem, w jaki artyści renderują obiekty tak, jak wydają się naszemu oku, a nie z ostrymi konturami”.
Jak pisał Leonardo w swoich Notatnikach: „Twoje cienie i światła powinny być zmieszane bez linii i granic, jak dym gubiący się w powietrzu”.
Jak wybrać farby do nowoczesnej palety da Vinci
Aby uzyskać nowoczesną wersję palety Leonarda, wybierz niewielką gamę przezroczystych kolorów ziemi, których półcienie są podobne, a także czerń i biel. Niektórzy producenci produkują gamę neutralnych szarości, idealnych do tonalnego podkładu.
Źródła
Isaacson, Walter. Leonardo da Vinci. Nowy Jork: Simon i Schuster, 2017
Nagel, Aleksander. “Leonardo i Sfumato.„Antropologia i estetyka. 24 (jesień 1993): s. 7-20.
