Vincent van Gogh (1853-1890), który wiódł udręczone życie jako artysta, sprzedał za życia tylko jeden obraz i zmarł stosunkowo młody przez, przypuszczalnie, samowystarczalną ranę postrzałową, okazał się prawdopodobnie najsłynniejszym artystą ze wszystkich czas. Jego obrazy są rozpoznawane i drukowane na całym świecie, a ich oryginały na aukcjach kosztują miliony dolarów. Malowanie Les Alyscamps, na przykład sprzedany za 66,3 miliona dolarów 5 maja 2015 r. w Sotheby's New York.
Nie tylko dobrze znamy obrazy van Gogha, ale także poznaliśmy artystę van Gogha dzięki wielu listom, które przez całe życie wymieniał ze swoim bratem Theo. Znanych jest 651 listów van Gogha do jego brata, a także siedem do Theo i jego żony Jo. Te, wraz z otrzymanymi od nich i innymi listami van Gogha zostały zebrane w różnych znakomitych książkach, m.in jak Listy Van Gogha: umysł artysty w obrazach, rysunkach i słowach, 1875-1890 (Kup od Amazona) a także online w Galerii Vincenta Van Gogha.
Van Gogh miał wiele do powiedzenia na temat procesu malowania oraz radości i zmagań bycia artystą. Oto niektóre z jego przemyśleń z listów do brata Theo.
Van Gogh o nauce malowania
„Gdy tylko będę miał większą władzę nad pędzlem, będę pracował jeszcze ciężej niż teraz… nie minie dużo czasu, zanim nie będziesz już musiał wysyłać mi pieniędzy”.
(List do Theo van Gogha, 21 stycznia 1882)
„Są dwa sposoby myślenia o malowaniu, jak tego nie robić i jak to robić; jak to zrobić - dużo rysunku i mało koloru; jak tego nie robić – z dużą ilością koloru i małym rysunkiem”.
(List do Theo van Gogha, kwiecień 1882)
„Zarówno w figurze, jak i w krajobrazie… chcę dojść do punktu, w którym ludzie mówią o mojej pracy: ten człowiek czuje głęboko, ten człowiek czuje dotkliwie”.
(List do Theo van Gogha, 21 lipca 1882)
„W malarstwie tak bardzo lubię to, że z taką samą ilością trudu, jaki przejmuje się rysunkiem, przynosi się do domu coś, co znacznie lepiej oddaje wrażenie i jest o wiele przyjemniejsze dla oka… jest bardziej satysfakcjonujące niż rysowanie. Ale absolutnie konieczne jest, aby być w stanie całkiem poprawnie narysować odpowiednią proporcję i położenie obiektu, zanim zacznie się. Jeśli ktoś popełni w tym błąd, wszystko pójdzie na marne.
(List do Theo van Gogha, 20 sierpnia 1882)
„Jak praktyka czyni mistrza, nie mogę nie robić postępu; każdy rysunek robi, każdy studiować jedną farbę, jest krokiem naprzód."
(List do Theo van Gogha, ok. 29 października 1883)
„Myślę, że lepiej zeskrobać nożem niewłaściwą część i zacząć od nowa, niż robić zbyt wiele poprawek”.
(List do Theo van Gogha, październik 1885)
Van Gogh o kolorze
"Wiem na pewno, że mam instynkt kolori że coraz bardziej do mnie przyjdzie, że ten obraz jest w samym szpiku moich kości.”
(List do Theo van Gogha, 3 września 1882)
„Indygo z terra sienna, pruski błękit z wypaloną sieną, naprawdę dają dużo głębsze odcienie niż sama czysta czerń. Kiedy słyszę, jak ludzie mówią „w naturze nie ma czerni”, czasami myślę: „Nie ma też prawdziwej czerni w kolorach”. Trzeba jednak wystrzegać się popadnięcia w błąd sądząc, że koloryści nie używają czerni, oczywiście jak tylko element niebieskiego, czerwonego lub żółtego miesza się z czarnym, staje się szary, czyli ciemny, czerwonawy, żółtawy lub niebieskawy szary."
(List do Theo van Gogha, czerwiec 1884)
„Zachowuję z natury pewną sekwencję i pewną poprawność w umieszczaniu tonów; Studiuję naturę, aby nie robić głupich rzeczy, aby zachować rozsądek. Nie przeszkadza mi jednak to, czy mój kolor dokładnie odpowiada, o ile wygląda pięknie na moim płótnie, tak pięknie, jak wygląda w naturze."
(List do Theo van Gogha, październik 1885)
„Zamiast próbować odtworzyć dokładnie to, co widzę przede mną, bardziej arbitralnie używam koloru, aby wyrazić siebie z większą siłą”.
(List do Theo van Gogha, 11 sierpnia 1888)
„Czuję w sobie taką moc twórczą, że wiem na pewno, że nadejdzie czas, kiedy, że tak powiem, będę regularnie robić coś dobrego każdego dnia. Ale bardzo rzadko mija dzień, w którym czegoś nie robię, chociaż nie jest to jeszcze prawdziwa rzecz, którą chcę zrobić.
(List do Theo van Gogha, 9 września 1882)
„Aby przesadzić z jasnością włosów, dochodzę nawet do pomarańczowych tonów, chromów i bladożółtego… Tworzę proste tło z najbogatszego, najintensywniejszego niebieskiego, jaki mogę wymyślić, i dzięki tej prostej kombinacji jasna głowa na bogatym niebieskim tle, otrzymuję tajemniczy efekt, jak gwiazda w głębi lazurowego nieba."
(List do Theo van Gogha, 11 sierpnia 1888)
„Kobalt jest boskim kolorem i nie ma nic tak dobrego, aby stworzyć atmosferę wokół rzeczy. Karmin jest czerwienią wina i jest ciepły i żywy jak wino. To samo dotyczy szmaragdowej zieleni. Zrezygnowanie z nich, z tymi kolorami, to fałszywa oszczędność. Kadm również."
(List do Theo van Gogha, 28 grudnia 1885)
Van Gogh o wyzwaniach malarstwa
"Malowanie jest jak posiadanie złej kochanki, która wydaje i wydaje, a to nigdy nie wystarcza... Mówię sobie, że nawet jeśli od czasu do czasu wychodzi z tego znośne badanie, taniej byłoby kupić je od kogoś innego”.
(List do Theo van Gogha, 23 czerwca 1888)
„Natura zawsze zaczyna od stawiania oporu artyście, ale ten, kto naprawdę traktuje to poważnie, nie zrazi się tym sprzeciwem”.
(List do Theo van Gogha, c.12 października 1881)
Van Gogh o obliczu pustego płótna
„Po prostu uderz w cokolwiek, gdy zobaczysz puste płótno wpatrujące się w ciebie jak jakiś imbecyl. Nie wiesz, jak paraliżujące jest to spojrzenie pustego płótna, które mówi do malarza: „Nic nie możesz zrobić”. Płótno ma idiotyczne spojrzenie i niektórych malarzy tak hipnotyzuje, że sami stają się idiotami. Wielu malarzy boi się pustego płótna, ale puste płótno boi się prawdziwego, pełnego pasji malarza, który odważy się i raz na zawsze przełamał czar „nie możesz”.
(List do Theo van Gogha, październik 1884)
Van Gogh o malowaniu plenerowym
„Po prostu spróbuj wyjść na zewnątrz i pomalować rzeczy na miejscu! Dzieją się wtedy różne rzeczy. Musiałem zdjąć z [moich] płócien dobre sto lub więcej much... nie wspominając już o kurzu i piasku [ani] o tym, że jeśli przeniesie się je przez wrzosowiska i żywopłoty przez kilka godzin, gałąź lub dwie prawdopodobnie je porysują… i że efekty, które chce się uchwycić w miarę upływu dnia”.
(List do Theo van Gogha, lipiec 1885)
Van Gogh o portretach fotograficznych
"Ostatnio namalowałam dwa moje obrazy, z których jeden ma raczej prawdziwy charakter... Zawsze uważam, że zdjęcia są obrzydliwe i nie lubię mieć ich w pobliżu, zwłaszcza tych osób, które znam i kocham... portrety fotograficzne więdną znacznie szybciej niż my sami, natomiast portret malowany to rzecz odczuwalna, wykonywana z miłością lub szacunkiem do portretowanego człowieka”.
(List do Wilhelminy van Gogh, 19 września 1889)
Van Gogh o podpisaniu obrazu
"... w przyszłości moje nazwisko powinno być umieszczone w katalogu tak, jak podpisuję je na płótnie, a mianowicie Vincent, a nie Van Gogh, z tego prostego powodu, że nie wiedzą, jak tutaj wymówić to drugie imię”.
(List do Theo van Gogha z Arles, 24 marca 1888)
Źródło
Van Gogh jako pisarz listów, Nowa edycja, Muzeum Van Gogha, http://vangoghletters.org/vg/letter_writer_1.html
