Een sitar is een tokkelinstrument dat veel voorkomt in klassieke Indiase muziek, met name in de Hindoestaanse (Noord-Indiase) klassieke tradities. Mechanisch gezien is de sitar een vrij ingewikkeld muziekinstrument. Het draagt sympathieke snaren. Dit zijn snaren die zijn gestemd, maar niet worden getokkeld, en in plaats daarvan trillen en neuriën wanneer de snaren in de buurt worden bespeeld. De sitar heeft ook beweegbare frets en meer dan 20 snaren!
De sitar is afgestemd op een klassieke raga, of schaal, en wordt gespeeld met een plectrum dat een mezrab wordt genoemd. Het werd populair in de westerse wereld toen Beatle George Harrison leerde spelen van meester Ravi Shankar en verwerkte het instrument in verschillende Beatles-nummers, hoewel het al eeuwen bestaat in traditionele Indiase melodieën.
Oorsprong van het instrument en hoe het wordt gespeeld
Het instrument dat we tegenwoordig kennen als de sitar, werd al in de 7e eeuw ontwikkeld en is mogelijk afgeleid van de Hindoestaans muziekinstrument de veena, aangepast voor de Mughal-heerschappij van India in de 16e tot en met 18e eeuw. Traditioneel gebruikt in concerten voor royalty's en speciale religieuze ceremonies, blijft de sitar een groot deel van de Indiase cultuur vandaag.
De sitar wordt meestal gespeeld door het instrument te balanceren tussen de tegenovergestelde voet en knie van de speler. Een linkshandige speler kan het bijvoorbeeld tegen zijn rechtervoet houden en het over zijn linkerknie strekken. Hierdoor kunnen de handen, die de frets en tokkelsnaren stemmen, vrij bewegen zonder het gewicht van het instrument te hoeven dragen - dat behoorlijk zwaar kan zijn.
De speler gebruikt vervolgens de mezrab, een metalen plectrum, om individuele snaren te plukken en de toon aan te passen met een duim (die op de toets blijft). Hoewel meer bedreven spelers sommige technieken kunnen gebruiken om de uitvoering flair te geven, zijn veel van de frets al vooraf ingesteld om microtonale noten te spelen, waardoor de naadloze en vloeiende overgang tussen noten mogelijk is die de sitar het meest bekend is voor.
De rol van Sitar in Raga en Wereldmuziek
Pas bij de snelle globalisering van muziek in de jaren vijftig dat de sitar echt wereldwijd ging. Al in de jaren vijftig begonnen rockartiesten zoals Ravi Shankar het instrument te gebruiken op wereldtournees om hun muziek een beetje flair te geven, waardoor een hernieuwde interesse ontstond in dit populaire Indiase instrument.
Dit leidde tot de kortstondige rage van het gebruik van sitars in westerse popmuziek in de jaren zestig. De Beatles gebruikten de beroemde sitar eind jaren 60 in hun hits "Norwegian Wood (This Bird Has Flown),", "Within You Without You" en "Love You To". De Rolling Stones gebruikten er een op 'Paint it Black'.
De psychedelische rockgemeenschap hield vooral van de Midden-Oosterse melodieën die de sitar kon produceren. The Doors gebruikten vooral Indiase toonladders in hun albums, vaak met behulp van andere instrumenten, samen met de sitar om een groovy, betoverend achtergrondnummer te geven aan hun soort trippy rock.
Tegenwoordig gebruiken elektronische muzikanten, popartiesten, wereldmuziekensembles en zelfs YouTube-beroemde gitaristen de sitar om melodieën uit het Midden-Oosten op te roepen in hun uitvoeringen.
