W fikcjajak w życiu, nierzetelny narrator to postać, której nie można ufać. Albo z ignorancji, albo z własnego interesu, ten narrator mówi z uprzedzeniami, popełnia błędy, a nawet kłamie. Częścią przyjemności i wyzwań związanych z tymi pierwszoosobowymi opowieściami jest odkrycie prawdy i zrozumienie, dlaczego narrator nie jest bezpośredni. Może to być również narzędzie, którego pisarz używa do stworzenia aury autentyczności w swojej pracy.
Termin pochodzi od Wayne'a C. Booth’a „Rhetoric of Fiction” z 1961 roku i chociaż jest to kluczowy składnik modernizmu, można znaleźć niewiarygodne narracje w takich klasykach, jak „Wichrowe Wzgórza”, poprzez Lockwooda i Nelly Dean, a także „Gulliwera” Jonathana Swifta podróże”.
Nieumyślnie niewiarygodny
Wiele historii przedstawionych w pierwszoosobowy punkt widzenia opowiada dziecko lub osoba z zewnątrz, która wierzy, że mówi całą prawdę. Czytelnik jednak szybko dowiaduje się, że narrator nie jest w pełni świadomy otaczających ich okoliczności. Tak jest na przykład z tzw
Mimowolnie niewiarygodny narrator zaprasza czytelnika do myślenia poza pisaniem i do stania się dorosłym obserwatorem. Co tak naprawdę dzieje się w życiu Holdena Caulfielda? Czy naprawdę jest jedynym „niefałszywym” w świecie kłamców? Co tak naprawdę widzi Scout, kiedy opisuje zachowanie swoich nauczycieli, kolegów z klasy i ojca? To urządzenie daje czytelnikowi wgląd i perspektywę tego, jak narrator postrzega świat.
Celowo niewiarygodny
Podczas gdy niezamierzenie niewiarygodni narratorzy mogą być ujmujący i naiwni, celowo niewiarygodni narratorzy często są przerażający. Zazwyczaj takie postacie mają złowrogie motywy, począwszy od poczucia winy, jak w przypadku „Lolity” Nabokova, po szaleństwo, jak w przypadku opowiadania Edgara Allena Poe „The Tell-Tale Heart”.
Niektóre z najciekawszych zastosowań celowo niewiarygodnych narratorów dotyczą gatunku tajemnic. Dlaczego narrator tajemniczej historii może być celowo niewiarygodny? Najprawdopodobniej dlatego, że ma coś do ukrycia. Takie historie są szczególnie intrygujące, ponieważ kiedy są dobrze zrobione, czytelnik jest całkowicie nieświadomy prawdziwego charakteru narratora.
Tworzenie niewiarygodnego narratora
Kluczowym powodem korzystania z niewiarygodnego narratora jest stworzenie dzieła fikcji z wieloma warstwami o konkurencyjnych poziomach prawdy.
Czasami niewiarygodność narratora jest natychmiast widoczna. Na przykład historia może się rozpocząć, gdy narrator składa wyraźnie fałszywe lub urojeniowe twierdzenie lub przyznaje się do poważnej choroby psychicznej. Bardziej dramatyczne użycie urządzenia opóźnia objawienie aż do końca historii. Takie zwrotne zakończenie zmusza czytelników do ponownego rozważenia swojego punktu widzenia i doświadczenia z tą historią.
Aby ten mechanizm pisania był skuteczny, czytelnicy muszą być w stanie rozpoznać więcej niż jeden poziom prawdy. Chociaż twój narrator może być niewiarygodnym źródłem informacji, absolutnie konieczne jest, abyś ty, pisarz, zrozumiał i ostatecznie ujawnił rzeczywistość kryjącą się za wprowadzającymi w błąd słowami. Istotne jest, aby czytelnicy potrafili rozpoznać nierzetelność narratora i ukrywaną rzeczywistość.
